ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑ ΤΩΝ ΕΡΓΑΤΩΝ

Πρωτομαγιά των εργατών

Η πρώτη του Μάη πήρε μέσα από τη διεθνή ιστορική συγκυρία και μια άλλη διάσταση, έντονα πολιτική και συνδέθηκε με τους εργατικούς και συνδικαλιστικούς αγώνες. Οι συντεχνίες και οι εργαζόμενοι είχαν στη διάρκεια των αιώνων κάποιες μέρες εορτασμού και προώθησης των αιτημάτων τους στην τοπική κοινωνία. Στη διάρκεια της Γαλλικής Επανάστασης μια μέρα του Σεπτεμβρίου ήταν αυτή που αναγόταν σε εργατική αργία.

Στις Ηνωμένες Πολιτείες από το 1790, η 4η Ιουλίου, ημέρα της Ανεξαρτησίας γιορταζόταν από τους εργαζόμενους, κυρίως από τα πρώτα συνδικάτα που έθεταν την ίδια εποχή το πρώτο εργατικό αίτημα, αυτό του δεκαώρου εργασίας. Την Πρωτομαγιά του 1886 το Ευγενές Τάγμα των Ιπποτών Εργασίας (The Noble Order of the Knights of Labor), ένα κίνημα στις Η.Π.Α. που επεδίωκε να οργανώσει την παροχή και διανομή αγαθών σε συνεταιριστική βάση και αριθμούσε 700.000 μέλη, κήρυξε γενική απεργία σε συνεργασία με άλλες μικρότερες εργατικές ενώσεις της χώρας, μεταξύ των οποίων και η Αμερικανική Ομοσπονδία Εργασίας. Με βασικό αίτημα το -οκτάωρο εργασίας -το κεντρικό σύνθημα «8 ώρες εργασία, 8 ώρες ανάπαυση και μόρφωση, 8 ώρες ύπνος» η απεργία κινητοποίησε περί τις 100.000 απεργούς στο Σικάγο κυρίως και συνδυάστηκε με υπαίθριες διαδηλώσεις, συμπλοκές με την Αστυνομία, θύματα και συλλήψεις. Η Αμερικανική Ομοσπονδία Εργασίας από τη χρονιά εκείνη και το 1892 πολλαπλασίασε τον αριθμό των μελών της και μέσω απεργιακών κινητοποιήσεων πέτυχε τη σύναψη συλλογικών συμβάσεων εργασίας στις οποίες εμπεριέχονταν και ρήτρες για τη διασφάλιση του οκταώρου.

Οι εξελίξεις αυτές στην άλλη άκρη του Ατλαντικού είχαν εντυπωσιάσει τους Ευρωπαίους ηγέτες εργατικών κινημάτων και σοσιαλιστικών κομμάτων ώστε, να καθιερωθεί η εργατική Πρωτομαγιά από την επόμενη χρονιά για την προβολή των εργατικών διεκδικήσεων και βασικό αίτημα το οκτάωρο καθημερινής εργασίας. Στους εορτασμούς που ακολούθησαν προβλήθηκαν επίσης αιτήματα σχετικά με την απαγόρευση της παιδικής εργασίας, τη χειραφέτηση της γυναίκας, αντιρατσιστικά, αλλά και φιλειρηνικά, κατά των πολέμων και των εξοπλισμών κλπ.

Από τη δεύτερη χρονιά καθιέρωσης του εορτασμού, το 1891, καταγράφεται η μεγάλη απεργία των υφαντουργών στη Γαλλία και τα πρώτα θύματα μεταξύ των απεργών στη διάρκεια ταραχών που επακολούθησαν.

Οι Πρωτομαγιές των Ελλήνων εργατών

Το 1892 στο χώρο του Σταδίου ο σοσιαλιστής Σταύρος Καλλέργης οργάνωσε την πρώτη πρωτομαγιάτικη συγκέντρωση στην Ελλάδα. Η συγκέντρωση είχε περισσότερο συμβολικό χαρακτήρα καθώς συμμετείχαν σ’ αυτή 30 πολιτικοί του φίλοι που συσπειρώνονταν γύρω από το Σοσιαλιστικό Όμιλο. Το 1893 όμως 2.000 άτομα συμμετείχαν στην Πρωτομαγιάτικη συγκέντρωση με αιτήματα: Κυριακή αργία, οχτάωρο, κρατική ασφάλιση στους «παθόντες εν τη εργασία». Το 1894 στο Στάδιο μια ογκώδης συγκέντρωση διεκδικεί τα παραπάνω αιτήματα. Η αστυνομία θα συλλάβει 10 στελέχη του Σοσιαλιστικού Ομίλου ενώ τον Αύγουστο φυλακίζεται ο Σταύρος Καλλέργης.

Από τότε και έπειτα η αστυνομική και κρατική βία συνοδεύει τις απόπειρες των εργατικών οργανώσεων να γιορτάσουν αγωνιστικά την Πρωτομαγιά. Το 1936 ο Μάης βρίσκει τους εργάτες της Θεσσαλονίκης ξεσηκωμένους. Μετά από μια σειρά κινητοποιήσεων που αρχίζουν από τον Φλεβάρη, στις 4 Μάη 5.000 καπνεργάτες ξεκινούν πορεία στο κέντρο της πόλης. Στη διαδρομή γίνονται 10.000 και τα καταστήματα κλείνουν σε ένδειξη συμπαράστασης. Στις 8 Μάη γίνεται καθολική απεργία στη Θεσσαλονίκη, που εξαπλώνεται σε Ξάνθη, Αγρίνιο, Κομοτηνή, Σέρρες, Ελευσίνα. Στις 9 Μάη, ημέρα Σάββατο, 50.000 λαού διαδηλώνει. Κάτω από τα γραφεία των αυτοκινητιστών η αστυνομία σκοτώνει τον εργάτη Τάσο Τούση. Ο ποιητής Γιάννης Ρίτσος, εμπνεύστηκε από τη δολοφονία του εργάτη και από τη συγκλονιστική φωτογραφία που έδειχνε τη μητέρα του γονατιστή να κλαίει πάνω από το νεκρό γιό της και γράφει το ποίημα «Επιτάφιος».

πηγή:A-THINON

Επιτάφιος

Γιε μου, σπλάχνο των σπλάχνων μου, καρδούλα της καρδιάς μου,
πουλάκι της φτωχιάς αυλής, ανθέ της ερημιάς μου,
πώς κλείσαν τα ματάκια σου και δε θωρείς που κλαίω
και δε σαλεύεις, δε γροικάς τα που πικρά σου λέω;
Γιόκα μου, εσύ που γιάτρευες κάθε παράπονό μου,
που μάντευες τι πέρναγα κάτου απ' το τσίνορό μου,
τώρα δε με παρηγοράς και δε μου βγάζεις άχνα
και δε μαντεύεις τις πληγές που τρώνε μου τα σπλάχνα;
Πουλί μου, εσύ που μού' φερνες νεράκι στην παλάμη
πώς δε θωρείς που δέρνουμαι και τρέμω σαν καλάμι;
Στη στράτα εδώ καταμεσής τ' άσπρα μαλλιά μου λύνω
και σου σκεπάζω της μορφής το μαραμένο κρίνο.
Γιάννης Ρίτσος

Ο Γιάννης Ρίτσος απαγγέλλει τον Επιτάφιο

Το 1944 η μέρα της Πρωτομαγιάς λαμβάνει μια άλλη διάσταση για την Ελλάδα : οι γερμανικές αρχές Κατοχής εκτελούν στο σκοπευτήριο της Καισαριανής 200 πατριώτες για την αντιστασιακή τους δράση.